Klas 4/5/6

Oorlogen, bewegingen en opstanden. Belangrijke gebeurtenissen uit de hedendaagse geschiedenis bewerkt uit Andere Tijden (NTR), speciaal voor gebruik in de klas.

Programmaheaders

Televisie en computer

Andere Tijden in de klas

Programmalogo's

Andere Tijden

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Bevrijding op locatie

Na de Tweede Wereldoorlog wordt kamp Vught een interneringskamp waar mensen die hebben samengewerkt met de Duitse bezetter, worden opgesloten. Ook de ouders van Tanja, omdat zij lid waren van de NSB. De rest van haar leven wordt Tanja afgerekend op wat haar vader tijdens de oorlog heeft gedaan.

Mijn vader was een NSB'er

In de nacht van 5 op 6 april 1945 komen Georgische soldaten op Texel in opstand tegen de Duitsers. Ze hopen op die manier als de bevrijders van het eiland te worden gezien. Het wordt een slagveld waarbij 400 Duitse soldaten worden gedood. Maar er vallen ook onschuldige burgerslachtoffers.

400 nazi’s vermoord in 1 nacht

Op 4 mei 1945 gonst het in Amsterdam van de geruchten dat het einde van de oorlog in zicht is. De 21-jarige Annick van Hardeveld heeft nog één klus voor het verzet. Maar het wordt haar laatste fietstocht. Een paar uur voor de bevrijding wordt ze doodgeschoten door Duitse soldaten.

De laatste aanslag van de nazi's

Nederland wordt niet alleen door de Duitse bezetters gebombardeerd, maar ook door de Amerikanen en Britten. De bruggen over de maas en het nabijgelegen vliegveld buiten Venlo zijn een belangrijk doelwit voor de bevrijders. Té Laemers en Mariet Joordens wonen als tiener aan deze frontlinie. Zij zijn ooggetuigen van de verschrikkelijke verwoesting.

Bommen vallen op Venlo

Andere Tijden in de klas: bevrijding op locatie

Je kan toch ‘gewoon’ verliefd worden? Daar denken veel Nederlanders na de Tweede Wereldoorlog anders over. In de dagen na de bevrijding worden ‘moffenmeiden’ kaalgeschoren en kaal geknipt. Monika Diederichs, kind van een Duitse militair, vertelt over haar familliegeschiedenis.

Mijn moeder was een 'moffenmeid'

Klas 1/2/3

Textielarbeiders Enschede

Textiel uit Twente, wereldberoemd. Vroeger stond die hele regio daar, aan de grens met Duitsland, in het teken van de textielindustrie. In Enschede, in Hengelo. Vandaar ook die vroege industrialisatie. Maar hoe was het om als textielarbeider te werken? Hoe ging dat eraan toe?

Het leven van een 19e eeuwse textielarbeider 

Bloedploeg Norg

Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog werd Drenthe geteisterd door de Bloedploeg Norg. Een extreem gewelddadige groep landwachters, die samen met de Duitse bezetter tegen het verzet vocht. Wie waren zij en welke martelmethoden hielden ze er op na?

De gruwelijkheden van bloedploeg Norg

Giethoorn, Venetië, Blauwestad! Geen gebrek aan ambitie bij de visionairs die in de jaren ’90 het plan schetsten om 1500 woningen langs een kunstmatig meer in Oost-Groningen te bouwen. Het prestigeproject krijgt de laatste jaren steeds meer vorm maar in 2012 leek het op een grote mislukking uit te draaien.

Blauwestad: mislukt woonproject in Groningen?

Walvisvaart

Het is nauwelijks meer voor te stellen, maar na de Tweede Wereldoorlog is de walvisvaart een symbool van Nederlandse nationale trots. Er is een tekort aan vet en olie en daarom vaart de Willem Barendsz 18 jaar lang uit naar Antarctica. Oud-bemanningsleden vertellen over hun ervaringen aan boord.

De Nederlandse walvisvaarders

Nazi vlag

Hoe ga je van dictatuur naar democratie? Dat was de opdracht van Duitsland na de Tweede Wereldoorlog. Een hele generatie was opgegroeid zonder vrije pers en vrijheid van meningsuiting. Propaganda eruit, heropvoeding erin, op naar de vrije verkiezingen, de Wahl voor de Bundestag. Hoe hebben ze dat gedaan?

Hoe ging Duitsland van een dictatuur naar een democratie?

Het strengste asielbeleid ooit. Het aantal moet naar beneden. Die grote aantallen. En daarom gaan de universiteiten proberen de instroom te beperken. We hebben hier arbeidsmigratie waar niks aan gedaan is. Als je dat niet wilt aanpakken, dan heb je hier een giga woningprobleem. Het moet zo fors mogelijk omlaag. Arbeidsmigranten, buitenlandse studenten, vluchtelingen "Grenzen dicht" en "instroom beperken!" Dat is wat er wordt gezegd. En we kunnen wel doen alsof Nederland vroeger altijd iedereen met open armen ontving, maar ook begin vorige eeuw traden we al op tegen vreemdelingen. Vroeg in de 20e eeuw was Nederland een nog vrijwel helemaal wit land. Dat veranderde vlak voor de eerste wereldoorlog, toen er gestaakt werd in de havens en Chinese arbeiders de lege plaatsen wel wilden innemen. Dit is het begin geweest zeg maar van van Katendrecht als Chinatown. Daar was eigenlijk niets. Dus het was heel erg afgelegen en heel erg geïsoleerd. Ja, een plek voor die Chinezen. Ze konden ze hier kwijt. Het werd op een gegeven moment een klein Chinees dorp. Al die winkelpandjes die je hier ziet, die waren bijna grotendeels bezet door Chinezen. Dus er zaten 'boarding houses', er was bedrijvigheid, restaurantjes, een Chinese apotheek. Mijn grootvader is hier op Katendrecht aangekomen en meteen gaan werken. Hij heeft voor een vrouw gewerkt, Marie Scheurwater. Die had een zeemanshotel en daar is hij in de keuken gaan werken. Ja, uiteindelijk heeft hij mijn grootmoeder ontmoet. Communiceren was niet zo heel makkelijk. En ik vroeg ook wel eens van: 'Oma, joh hadden jullie nou nooit ruzie?' Zei ze: 'We konden elkaar niet eens verstaan, dus ruzie maken konden we nooit'. Ik heb nog aan Nederlandse vrouwen kunnen vragen waarom zij voor een Chinese man hebben gekozen. En ze zeiden allemaal: 'Ze waren zo netjes, ze waren zo beleefd, zo beschaafd'. En ze wasten zich. Da was al belangrijk. Ze kleedden zich heel goed. En die meisjes die kwamen vaak van wat lagere milieus. Dus die hadden dan, als ze geen Chinees kozen, hadden ze de keus uit ruw zeemansvolk Nederlands zeemansvolk. Ja, en die hadden lang niet al die fijne eigenschappen die die Chinezen wel bezaten. Vanaf de jaren '30 komt er nog een opvallende groep naar Nederland: Surinaamse Jazz muzikanten. Thorbeckeplein 16 en 18. Het oude zogenaamde 'Negro Palace' waar veel van die Jazzmuzikanten optraden. En waar een soort sfeer werd gecreëerd alsof je eventjes in Harlem bent of in één van de zwarte wijken van Noord-Amerika. Daar was die Jazz-scene heel erg in trek. En dat wilden we hier kopiëren, in Amsterdam en in Rotterdam in de grote steden. Er leefde een soort exotisch spannend idee over die mensen en die cultuur en dus worden er Surinaamse migranten ingezet in zulke plekken om die rollen te vervullen. Wat toen heel erg populair was, er gingen echt heel veel mensen op af. De donkere mens als exotische bezienswaardigheid. Niet alleen in de muziek, maar ook in de reclame, de handel en zelfs in kinderboeken. Felix de Rooy verzamelt al meer dan 30 jaar lang objecten, waarop zwarte mensen centraal staan. Nou, dit is een onderdeel van de collectie 'negrophilia', de liefde voor zwarte mensen. Een beetje cynisch omdat het ook heel veel te maken heeft met de negrophobia, de angst voor zwarte mensen. Om te laten zien hoe divers dat is: dit komt dan uit Japan zeep 'Need, need, need.' Dus kan je ‘het negertje’ ook weer wit wassen, want ‘het negertje’ heeft de zeep nodig natuurlijk.  Hier hebben we de afdeling kinderboeken en dat is heel interessant, want een kindergeest is snel vergiftigd. Het zwarte kind werd gezien als niet geciviliseerd. Redelijk dom, heel soms slim maar eigenlijk op één niveau met de dieren. Die komen met de aapjes en met de girafjes en alles. Daarmee hadden ze toch een soort natuurlijk 'quote-unquote' contact. Nou, ik weet nog in Purmerend. Er waren twee zwarte jongens. Toen kwam ik een buurvrouw tegen. Helemaal in paniek. Ik zei: Wat is er aan de hand?' 'Ja, je kent hier aanstonds niet meer leven! Vol met negers!' Ik zeg: 'Mens, die komen gewoon uit onze kolonie uit West-Indië. Had je nog nooit een neger gezien?’ Er werd heel veel gescholden natuurlijk en: 'Ga naar je eigen land!' Steeds meer blijkt dat de verschijning van de Surinamers in ons land twee kanten heeft. Ze zijn exotisch, maar dus ook vreemd wat moet dat hier? De Amsterdamse hoofdcommissaris van politie Versteeg zint het allmaal maar niks. Hij gaat in 1936 persoonlijk op onderzoek uit in de 'Negercabarets' en brengt een rapport uit. 'Alleen de muziek al. Het optreden verplaatst de bezoeker in Artis. In dat dierenparadijs kan men de fratsen van de apen nog waarderen, in de ‘Negro KitKat Club’ echter is het optreden dezer mensapen  walgelijk om aan te zien'. Voor de hoofdcommissaris was volkomen duidelijk: hier moet worden opgetreden! In maart 1938 vindt in Oostenrijk de 'Anschluss' plaats. De annexatie van Oostenrijk door Nazi-Duitsland. Als gevolg slaan veel Joodse inwoners op de vlucht naar Nederland. Mijn vader was als getuige van de de intreden van Hitler op de heldenplaats in Wenen na de Anschluss, een paar dagen eerder. Vanaf dat moment werd alles veel grimmiger en voelde hij de angst en zag hij ook wel dat het verkeerd ging. Die vader heet Dan Kampelmacher. Een jonge Joodse gymnasiast uit Wenen. Hij ziet de leefomstandigheden van Joden in zijn land verslechteren en neemt een hard besluit. 1 december 1938: van de ene seconde op de andere staat mijn besluit vast. Niet wachten! Ik bel mijn vriend Fredel op om te vragen of hij meegaat. Hij aarzelt geen seconde. Ik vertrek vandaag nog. Dan in '38 krijg je de 'Kristallnacht',een uitbraak van woest antisemitisme in Duitsland gesanctioneerd door de Duitse overheid. Ja, en dan krijg je een nieuwe vluchtelingenmigratie naar Nederland. Van Joden die proberen om uit Duitsland weg te komen. En wat doet de Nederlandse overheid dan? Ze zijn bang dat meeste mensen ten laste van de staatskas zullen komen dus dat het de armoede zal versterken. Nederland is herstellend van de economische crisis. Er zijn nog steeds vreselijk veel werkelozen. Er komen meer restricties op migratie van Joodse vluchtelingen uit Duitsland. De grens gaat eigenlijk dicht voor Joden. De grens gaat dicht voor Joden, heel specifiek voor Joden. Nederland kijkt naar paspoorten in de trein, waar dus een 'J' in gestempeld is. Wie is er hier Joods? En halen die bij Zevenaar uit de trein. De grens overgaan kon in '38 niet meer legaal. Dat moest illegaal gebeuren. 2 december 1938: 'Hijgend gaan wij door struikgewas, modderpoelen en over greppels. Na een dik uur staan wij voor een heel dicht dennenbos. Met handen en voeten vechten wij ons  erdoorheen als door een menigte vijanden. Eindelijk wordt de bebossing iets dunner en ongeveer 20 meter verder staat een onverlicht huis. Dit moet de grens zijn, fluister ik Fredel in het oor. Toen was er even blijdschap totdat hij in de in de armen liep van twee veldwachters die hem en zijn vriend meenamen naar het politiebureau en hem insloten en niet vertelden wat er ging gebeuren. Maar hij kwam van een koude kermis thuis. Hij voelde zich een gevangene en hij voelde zich ook totaal niet welkom, in tegendeel!

Hoe gingen we vroeger om met vreemdelingen?

Vanaf de jaren 20 en 30 maakt Nederland kennis met arbeidsmigranten en vluchtelingen. De eerste vreemdelingen zijn even wennen voor veel Nederlanders. Hoe ging Nederland met ze om?

Israël en Hezbollah. Al maanden gaan er raketten over en weer in het grensgebied. Op de door Israël bezette Golanhoogte zijn minstens 11 mensen omgekomen door een raketaanval. Het Israëlische leger zegt dat de Hezbollah beweging in Libanon de raket heeft afgevuurd. Israël heeft voor de tweede keer vandaag Hezbollah-doelen aangevallen in het zuiden van Libanon. Het grensgebied tussen Libanon en Israël is nog altijd onrustig. Al sinds de jaren 70 probeert de VN vredesmacht UNIFIL de partijen uit elkaar te houden. Ook Nederland heeft daaraan bijgedragen. Hoe verging het de soldaten van Dutchbatt op hun vredesmissie in het Midden-Oosten? We varen uit naar Libanon, als vredesmacht, wie had dat nou gedacht met zonneolie en kanon gaan wij naar Libanon. Nederland wou graag meedoen aan vredesoperaties, dat vonden wij beter dan kernwapens. En het Midden-Oosten had natuurlijk altijd grote Nederlandse belangstelling gehad. Het was in de jaren na de olieboycot dus dat was een omslag. Defensie vond het een mooie operatie het was natuurlijk een heel heel iets nieuws gewoon spannend om schip charteren de voertuigen bij elkaar te brengen, dat alles logistiek alles in orde te brengen. Nou, dit is het bovenstuk van een YP 408, een tankwielvoertuig dat we daar gebruikten. Die dingen zagen er niet uit. Niet alleen qua uiterlijk maar ook technisch was er van alles mee aan de hand. Het stond meer stil eigenlijk dan dat het reed. Dit behoort dus wit te zijn nou witte verf hadden we niet. We kregen elke maand braaf groene verf aangeleverd door defensie. Ja, dat was heel mooi spul voor op de schietbaan. 7-7 hier is Juliet 3-9 Bravo. Denken over een uur -plus minus- uw locatie ten naderen, over. We hadden verschillende soorten patrouilles. Eigenlijk de sociale patrouilles, die liep je overdag. Dus de mensen, locals visueel je aanwezigheid laten zien. We bemanden roadblocks, hè dus ook visuele aanwezigheid. Controle voertuigen, wapens noem maar op. En we hadden nachtelijke patrouilles en ja, die waren natuurlijk meer opgericht op om infiltraties van diverse partijen tegen te gaan. En je moet rekenen je zit daar in de bergen 's nachts geen verlichting er was daar niks. Dus ook geen licht dus je had maanlicht en met een lampje rondlopen deed je ook niet. -Was het gevaarlijk die patrouilles? Voor je gevoel wel, natuurlijk. Zeker 's nachts, want ja, je je loopt ergens en achter ieder rotsblok, achter ieder struikje kan wat gebeuren natuurlijk. Over de spanning en het gevaar wordt in de voorlichtingsfilm van defensie weinig verteld. Ook de politieke spanningen in Zuid-Libanon worden niet genoemd. In het Oostelijk bekken van de Middellandse Zee ligt de kleine staat Libanon. Een land met een veel bewogen geschiedenis. Na een aanslag op een bus slaat Israël in 1978 fel terug door met een legermacht van 20.000 man Zuid-Libanon binnen te trekken. Als echter de veiligheidsraad besluit tot instelling van een vredesmacht, trekt Israël zich weer terug. Maar het laat een bufferzone aan haar noordgrens over aan de christelijke militie van major Haddad. De vredesmacht krijgt onder meer tot taak vrede en veiligheid te herstellen en het Libanese gezag over het gebied te bevestigen. Het is natuurlijk heel raar dat als je daar met een een peleton staat of een heleboel mensen tot de tanden toe bewapend zijn en er niks mee mogen doen. En het erge is dat de andere partijen dat ook weten. Die weten dat we niks mogen doen dus die die lachen je gewoon midden in je smoel uit! En eigenlijk word je dan als militair zijnde vreselijk vernederd. We hebben ook wel eens gehad, dat we te horen kregen dat we dus überhaupt niet eens meer mochten schieten laat staan verdedigen. Toen zijn we eigenlijk als een soort demonstratie zijn we met rode rozen in onze lopen gaan lopen. Als we hem dan toch niet mogen gebruiken dan gebruiken we hem wel als bloemenvaas. Nou, daar is de pleuris over uitgebroken. En dat we mensen tegen moesten houden en dan ja, stonden we uren uren tegenover elkaar met geweren, hè? In paraatheid. En de kapiteins onderhandelen en dan hadden ze ze eindelijk tegengehouden en dan mochten ze alsnog doorlopen. Dat was allemaal wel leuk. Je loopt natuurlijk een risico. Ik geloof niet dat het een groot risico is op het ogenblik. In het begin was het veel erger maar nu is dat risico minder. Maar je hebt geen troepenmacht daar nodig om de orde te handhaven als er niet een zeker gevaar is, natuurlijk. Op een gegeven moment merkte je ook, na een maand of twee drie al dat de tolerantie van ons tegenover de anderen, ja steeds minder werd, hè? Dus er werd minder gepikt. In het begin eh stonden mensen nog dood vrolijk af en toe met met rieken of met stenen te gooien op roadblocks naar je. In het begin liet je dat toe. Nou, op een gegeven moment gebeurt het gewoon dat een maat een uzi spant en gewoon dat zie je wel eens in cowboyfilmsdat ze ze laten dansen. En dat soort dingen gingen er dus, hoe treurig het ook klinkt gingen er dus op een gegeven moment eh gewoon gebeuren Dat heeft de legerleiding absoluut gezien. Ze hebben het gewoon laten gebeuren. Ik heb dan een keertje zitten praten met van Mierlo, die was bij ons op bezoek. En ik zeg: 'Ja, nou daar komen de kogels wel eens vandaan. En daar komen de kogels'. 'Wordt er geschoten dan?!' Ja, en met scherp he? Het waren dan misschien wel oefeningen en niet allemaal gericht, maar ik denk dat de defensie het af en toe zelf niet wist. Dat hij het ook zag als een uitje. -Werd er in de loop van die periode ook geëvalueerd tussen Defensie naar aanleiding van ervaringen ter plekke en Buitenlandse Zaken? Nou, nee niet dat.. in ieder geval niet op mijn niveau. Ik kan me voorstellen dat de ambtenaren natuurlijk regelmatig contact hadden over de dagelijkse gang van zaken. Dus evaluatie, ja dat deed je als je een keer zoals ik of als minister van defensie op bezoek ging en dan vertelde je wel over je ervaringen. De Nederlanders blijven tot 1985 in Libanon. Sindsdien worden Nederlandse militairen regelmatig op vredesmissies gestuurd. Maar dan ga je tv zitten kijken en dan zie je gewoon dat de jongens die dus uitgezonden worden met de blauwe baretten op, met hetzelfde mandaat. Nou, ik heb zitten gillen voor die tv, jongen Doe het niet! Het gaat weer gebeuren. Je ziet de geschiedenis zich weer herhalen.

Nederlandse militairen in Libanon

In 1979 worden Nederlandse troepen naar Zuid-Libanon gestuurd om de vrede te handhaven. Met materieel dat te wensen overlaat en de opdracht om niet te schieten. Machteloosheid, frustratie en een hoog percentage van Post Traumatische Stress is het gevolg.

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Keukenhof

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Andere Tijden in de klas

Type videos